Rare jongen die Bob Dylan. Eén van de beste songs, zo niet zijn allerbeste, die hij ooit schreef niet op plaat zetten en dat net in een periode van zijn leven waar hij zijn creativiteit wat kwijt leek te zijn. In een periode die door kenners nog steeds als zijn minste wordt gezien.
We schrijven 1983.
Bob Dylan had zijn fans weer maar eens met een gevoel van onbegrip achtergelaten door zich helemaal ten dienste te stellen van de Heer en zo maar even drie platen uit te brengen waar God centraal staat. Zijn zogenaamde Christelijke trilogie bestaande uit de platen ‘Slow Train Coming’ (1979), ‘Saved’ (1980) en ‘Shot of Love’ (1981).
Wie jaren later deze platen nog eens oplegt merkt dat ze zo slecht nog niet zijn. Er staan een aantal alleraardigste gospel tracks op met gospelkoor incluis, al komen ze lang niet in de buurt van meesterwerken als ‘Blood on the Tracks’ of ‘Blonde on Blonde’.
Maar in het gezegende jaar 1983 had Zijne Bobheid even genoeg van de Heer en mocht er weer seculier werk worden uitgebracht.
In april 1983 roept Dylan enkele muzikanten samen om op te nemen in New York. Eén van die muzikanten is de dan voor het grote publiek nog vrij onbekende gitaarvirtuoos Mark Knopfler die op de rand van de wereldwijde doorbraak staat.
De plaat die later dat jaar zal worden uitgebracht krijgt de titel ‘Infidels’ mee en zal wederom niet de geschiedenis ingaan als een Dylan grand cru. Jokerman zal het bekendste nummer van de plaat worden.
Tijdens deze sessies zal Dylan een nummer opnemen dat niet op de plaat beland wegens ‘niet passen’ en zal pas 8 jaar later officieel op de wereld worden losgelaten op de de befaamde Bootleg Series (1-3).
De Bootleg Series is een serie platen, we zitten ondertussen aan volume 16, die telkens een bepaalde periode uit het oeuvre van Dylan belicht en bestaat uit live opnames, outtakes van platen, demo versies,… Voer voor de echte fans denkt een mens dan al snel al gaat die vlieger niet helemaal op. Tussen die 16 delen zitten een aantal pareltjes.
De eerste drie delen werden tezamen uitgebracht en biedt, in tegenstelling tot de delen die nog zouden volgen, een heus carrièreoverzicht van outtakes. Van begin jaren 60 tot eind jaren 80.
Tussen die trits outtakes staat, als één van de laatste nummers, een song die me, beng, tegen de vlakte sloeg toen ik het voor het eerst op de radio hoorde. Een song die me, beng, kippenvel bezorgde toen ik het voor het eerst op de Bootleg Series tegenkwam.
Een song die opvalt door zijn eenvoudige instrumentatie: piano en akoestische gitaar, enkel dat, met daarbovenop Bob Dylans kenmerkende stemgeluid. Het bijkomende boekje leerde me dat het Bob Dylan zelf is aan de piano en de heer Mark Knopfler op de akoestische gitaar. Een song getiteld ‘Blind Willie McTell’. Wie een beetje thuis is in de oude blues van de jaren 20, is de naam ongetwijfeld al tegengekomen en weet dat dit een ode aan de gelijknamige bluesartiest moet zijn. Wie de tekst leest beseft dat het nummer nog zoveel meer is dan dat.
Seen the arrow on the doorpost
Saying this land is condemned
All the way from New Orleans
To Jerusalem
I travel through east Texas
Where many martyrs fell
And I dont know one can sing the blues
Like blind Wille McTell
Well, I heard that hoo-dove singing
As they were taking down the tent
The stars above the barren trees
Was his only audiance
Them charcoal gypsy maidens
Can strut their feathers well
But nobody can sing the blues
Like blind Wille McTell
Seen them big plantations burning
Hear the cracking of the whips
Smell that sweet magnolia blooming
See the ghost of slarvery ship
I can hear them tribes moaning
Hear the undertakers bell
Nobody can sing the blues
Like blind Wille McTell
There’s a woman by the river
With some fine young handsome man
He’s dressed up like a squier
Bootlegged whiskey in his hand
There’s a chain gang on the highway
I can hear them rebells yell
And I know no one can sing the blues
Like blind Wille McTell
Well, God is in his heaven
And we are what was his
But power and greed and corruptible seed
Seem to be all that there is
I’m gazing out the window
Of the St. James Hotel
And I dont know no one that can sing the blues
Like blind Wille McTell
Het lied neemt de luisteraar mee naar het Diepe Zuiden van VS en zijn donkere verleden van segregatie, onderdrukking en slavernij. Een duister verleden waar wel de prachtige bluesmuziek is uit voortgekomen, een pure, rauwe expressievorm die niemand zo kan zingen als Blind Willie McTell aldus Dylan.
Het onderwerp spreekt me aan, dat staat buiten kijf. Weinigen staan op dezelfde hoogte als Dylan als het op tekstschrijven aankomt. Dit lied is onversneden klasse.
Maar, en dat maakt een lied tot wereldklasse, zelfs al snap je geen jota van de tekst, als je het hoort geeft het je een dreun. Het komt knal, binnen en laat je wezenloos achter. Dat is althans wat met mij is gebeurd. En ik merkte op dat ik niet de enige ben. Het lied raakt velen. Daarom blijft het een raadsel waarom het niet op Infidels is beland.
Vermoedelijk heeft Dylan zelf daar toch een beetje spijt en beseft hij maar al te goed wat voor een wereldnummer hij geschreven heeft want het lied staat toch regelmatig op de setlist tijdens concerten. Ik had zelfs het geluk het door de meester zelf gezongen te horen en zien worden in Vorst Nationaal in 2009. Ik was er met mijn schoonmoeder, inderdaad ja. Zij is ook Dylan fan. Vaste plaatsen waren toen nog niet aan de orde in Vorst. Ze wilde zitten op de tribunes, natuurlijk. Nu is het een publiek geheim dat je in Vorst enkel behoorlijk geluid hebt als je op het middenplein staat. Op de tribunes is het meestal slecht tot zeer slecht. Die avond bracht Dylan een exquise set (nog meer persoonlijke favorieten als Man in the Long Black Coat, Ain’t Talkin’, Thunder on the Mountain, Highway 61 Revisited werden gespeeld), was hij zelfs in zeer goede doen maar het geluid was, oh diepe droefenis, erbarmelijk. Ik wilde vluchten naar het middenplein maar kon mijn schoonmoeder moeilijk achter laten.
Maar Blind Wille McTell live door Dylan, ik heb het meegemaakt en dat kan een Marc Didden bijvoorbeeld niet zeggen weet ik uit goede bron.
De eerste keer dat ik het nummer live hoorde was drie jaar eerder, in 2006. Niet door Dylan maar door een held van bij ons: Stef Kamil Carlens. Men zegt van Dylan: no one sings Dylan like Dylan maar wat Stef Kamil Carlens met het werk van de meester deed was fenomenaal.
Halfweg de zomer van 2006 trokken mijn geliefde en ik samen met een bevriend koppel richting Oostende om daar enkele dagen te verblijven.
Kort tevoren waren we te weten gekomen dat we ons eerste kindje verwachtten. Het zou dus een bijzondere zomer worden, de laatste zomer van de ultieme vrijheid.
De voornaamste reden van onze trip naar Oostende was dat we het concert wilden bijwonen dat Stef Kamil Carlens zou geven op Theater aan Zee samen met de ‘Theater aan Zee-Band’ bestaande uit de toenmalige band van Arno namelijk Jeoffrey Burton op gitaar, Mirko Banovic op bas, Serge Feys op toetsen,… Carlens had zelf ook nog de backing zangeressen van zijn toenmalige band Zita Swoon meegenomen: Eva en Kapinga Gysel alsook hun broer Sam Gysel op drum en ook nog Stef zijn voormalige compagnon de route: Bjorn Eriksson op gitaren. Deze superband zou een Bob Dylan tribute avond ten berde brengen. Een held die de muziek van een andere held brengt samen de band van nog een derde held. Dat wilden we voor geen geld missen.
Carlens en co zouden die avond een weergaloos concert spelen met voornamelijk nummers uit die meest verguisde periode van de heer Dylan. De Dylan van begin jaren 80. De Dylan van die periode was voor mij volledig onbekend op Jokerman na dat die avond in Oostende ook op de setlist stond.
De set bestond die avond echter uit, stuk voor stuk, fantastische nummers. Met Blind Willie McTell als absolute uitschieter
Ik ben Stef Kamil Carlens nog steeds dankbaar dat hij me de Bob Dylan van de jaren 80 heeft leren en kennen en appreciëren. Op de beruchte platen uit de jaren 80 staan echt pareltjes. De kenners hebben niet altijd gelijk.
Recent heeft Bob Dylan het 16de deel van zijn befaamde Bootleg Series uitgebracht. Getiteld ‘Springtime in New York: 1980-1985’. De verguisde Dylan periode dus, de periode waaruit Stef Kamil Carlens het gros van de songs van die augustus avond in 2006 mee vulde.
Net als de vorige delen is ook deel 16 van de Bootleg Series in verschillende versies verkrijgbaar. Als dubbele cd of lp, de basisversie zeg maar en als 5-cd box. Third Man Records, het label van nog een held Jack White, bracht enkel voor haar Vault leden een box uit op gekleurd vinyl, natuurlijk, met de songs die niet op de dubbel lp staan zodat de Vault members de hele Springtime in New York op vinyl hebben. In dit geval geen aardigheid want de volledige Springtime in New York is zijn aankoop meer dan waard.
Het moet weer eens gezegd, Carlens had gelijk, de Dylan uit de jaren 80 heeft veel moois geschreven. De box bevat prachtige songs. Uiteindelijk kan geconcludeerd worden dat de platen die toen begin jaren op de wereld werden losgelaten misschien wat wisselvallig waren, dat de productie toch beter had gekund maar dat het allerminst een mindere periode voor Dylan was. Een aantal van zijn betere songs zagen toen het licht.
De box bevat opnamesessies van repetities, alternate takes en outtakes van Shot of Love (1981) oftewel de laatste plaat van zijn Christelijke trilogie, Infidels (1983) en Empire Burlesque (1985).
Wat opvalt is:
- Dat repetities eerder afgewerkte opnames lijken zoals bijvoorbeeld ‘Senõr (Tales of Yankee Power)’ dat eerder werd uitgebracht op het album Street Legal uit 1978.
- De alternate takes vaak ruwer maar daardoor ook ‘mooier’ zijn dan de meer gepolijste versies die de betreffende platen halen zoals bijvoorbeeld I and I uit Infidels.
- Er bij de outtakes een aantal covers zitten die niet minder dan heerlijk zijn zoals ‘Cold Cold Heart’ van de betreurde Hank Williams.
- De outtakes vaak ook meer dan de moeite waard blijken waaruit dus weer eens bewezen is dat de heer Dylan niet altijd zijn pareltjes lijkt te herkennen. Op de recent verschenen Bootleg Series vol.16 staat immers nog een andere mooie versie (take 5) van Blind Willie McTell. Eén met full band die buiten Dylan en Knopfler ook nog Alan Clarck op keys en ritmetandem Sly en Robbie. Deze ochtend las ik het nieuws dat Robbie Shakespeare is overleden.
Third Man Records bracht bij wijze van promotie ook nog een 7” uit met daarop nog een derde versie (take 1) van het nummer met in plaats van Knopfler op gitaar de eveneens geweldige Mick Taylor die begin jaren 70 nog een tijdje bij The Stones speelde. Natuurlijk heb ik die 7” ook, een mens kan niet genoeg versies hebben van Blind Willie McTell al blijft de versie met piano en gitaar onovertroffen.
Buiten Carlens zijn er nog meer artiesten die het nummer wisten te coveren. Al behalen geen van allen het niveau van het origineel of dat van Carlens.
Amerikaanse blueszangeres Lucinda Williams bracht recent een plaat uit met daarop enkel Dylan songs waaronder Blind Willie McTell.
Naar aanleiding van van de 80ste verjaardag van de heer Dylan dit jaar zong Gentse bluesmuzikant Guy Verlinde ook een versie zijn favoriete Dylan nummer.
Ook tijdens de tribute tour naar aanleiding van die 80ste verjaardag die Maandacht op stapel zette met onder andere Guy Swinnen, Patrick Riguelle en Bjorn Eriksson werd het nummer op de set geplaatst.
Ook Stef Kamil Carlens zette trouwens opnieuw een tribute concert op poten voor de Dylan’s verjaardag met een nieuwe begeleidingsband ‘The Gates of Eden’. Enkel de ritmesectie uit 2006 Mirko Banovic en Sam Gysel waren terug van de partij. Ook nu weer telde de set heel wat nummers uit de periode van begin jaren 80. Enkel het geweldige ‘I and I’ werd terug opgevist uit de set van 2006.
Setlist:
All along the Watchtower
Political World
I&I
Shelter from the Storm
Don’t fall apart on me tonight
License to Kill
Emotionally yours
Never gonna be the same again
Most of the Time
Not Dark Yet
Like a Rolling Stone
Forever Young
Geen ‘Blind Willie McTell’ dus wat ik persoonlijk als behoorlijk jammer beschouwde al doet dat gegeven afbreuk aan set en band die beiden als meer dan puik mogen gezien worden. Door corona was er enkel een livestream maar voor de geïnteresseerden zal er eind januari een heuse liveshow worden opgetrokken op drie locaties (Antwerpen, Brussel en Utrecht). Wie weet zullen Stef Kamil Carlens en zijn Gates of Eden ‘Blind Willie McTell’ wel terug opvissen. Laat ons bidden.
Maar wie is nu eigenlijk die befaamde Blind Willie McTell?
Blind Willie McTell wordt geboren in 1898 in een stadje in Georgia. Hij is van bij zijn geboorte zo goed als blind. Van in zijn tienerjaren verdient hij geld als straatmuzikant. Hij trekt van stad naar stad en belandt zo ook in Atlanta. In 1927 is daar talentscout en opnameleider voor platenlabel Victor: Ralph Peer. Ralph Peer is onder meer de man die de allereerste succesvolle ‘race record’ uitbrengt, opname van zwarte muziek: Mamie Smith met ‘Crazy Blues’ (1920).
Hij is ook de man die The Carter Family en Jimmie Rodgers zal ontdekken en hiermee de basis zal leggen voor de ontwikkeling van country muziek. En hij is de man die de allereerste succesvolle ‘field Recording’ zal maken: opname van volksmuziek niet gemaakt in een studio maar ergens ‘on the road’. Hij ontdekt Blind Willie McTell en maakt 14 opnames met hem voor het grote label Victor. Het zijn de allereerste opnames van straatmuzikant Blind Willie McTell. Atlanta heeft een verleden met blues muziek. In de jaren 20 was er zelfs een bescheiden scene. De zogenaamde Atlanta blues scene, of wat had je gedacht. Belangrijkste figuur hier was Blind Willie McTell. The Allman Brothers Band uit Atlanta namen diens Statesboro Blues op, niet toevallig dus.
Blind Willie McTell, de man waarover Bob Dylan dus zong ‘No one can sing the blues like Blind Willie McTell’.
Dylan zelf zou ook enkele songs van McTell opnemen als ‘Broke Down Engine’ and ‘Delia’ op het album ‘World gone Wrong’ uit 1993.
Rockster Jack White zou ‘Three Women Blues’ herwerken en ‘Lord send me an Angel’ coveren met The White Stripes.
De speelstijl van McTell valt grotendeels onder de zogenaamde Piemont blues stijl. Een op ragtime geënte speelstijl waarbij fingerpicking centraal staat. Blind Blake en de eveneens uit de Atlanta blues scene afkomstige Barbecue Bob staan er om gekend. Blind Willie McTell zal echter evenzeer de slidegitaar bespelen. Een techniek die dan weer vooral in de Mississippi Delta wordt beleid.
Blind Willie McTell is één van de weinige country blues artiesten die gedurende de jaren 20, 30, 40 én 50 blijft optreden en opnemen. Rijk zal hij echter niet worden, straatmuzikant zijn zal zijn lot tot aan zijn dood blijven.
McTell zal net voor de zogenaamde folkrevival van eind jaren 50 begin jaren 60 sterven en dus niet meer kunnen spelen voor een nieuw, jong, vooral blank publiek wat voor een deel van de country blues artiesten wel zal zijn weggelegd.
Luister dus eens naar het nummer ‘Blind Willie McTell’, het origineel van Dylan, de vele covers.
Luister dus eens naar Blind Willie McTell en de vele covers die van zijn songs gemaakt zijn.
Ordeel zelf of ‘No one can sing the blues like Blind Willie McTell’.
Uw popkenner
